Mendi Kristal - opis synagogi w Zarębach Kościelnych.

Wyjechałem z Zarąb 30 lat temu, mimo to późniejsze lata nie zatarły wspomnień o moich rodzinnych stronach. Przeciwnie, czas i odległość sprawiły, że moje wspomnienia są jeszcze wyraźniejsze. Będąc dziećmi bawiliśmy się w pobliżu dużej synagogi, pokaźnego czerwonego budynku z cegły, z 2-piętrową wieżą, wielkimi, szerokimi drzwiami i długimi, szerokimi oknami. Te okna – cóż za mieszanina różnych kolorów: zielonego, żółtego, czerwonego i niebieskiego wokół gwiazd Dawida, również wykonanych ze szkła. Te właśnie okna sprawiały, że synagoga wyglądała wyjątkowo pięknie na zewnątrz.

Wnętrze było skarbnicą artyzmu. Tyle fantazji, piękna i oryginalności jeszcze nigdy nie widziałem. Skrzynia, w której znajdowała się Biblia, była znakomicie wyrzeźbiona. Miała wysokość 2 pięter, przypominała wydłużony trójkąt z fantastycznymi zwierzętami i ptakami pośród gałęzi i kwiatów. Było to marzeniem utalentowanego żydowskiego drzeworytnika, który jakoś, kiedyś przywędrował w ten rejon Polski. 10 Przykazań było pięknie oprawionych, a kolorowe kamienie w koronie powyżej migotały i iskrzyły się. Dwa lwy wydawały się  wpatrywać w każdą z osób, napełniając serca odwagą. Ogromne wiszące żyrandole świeciły z góry. Bima  pośrodku synagogi otoczona była kratami z żelaza i schodami po obu stronach. Żeńska część synagogi znajdowała się po zachodniej stronie. Czasami młode kobiety wychylały się i rzucały orzeszki przyszłemu panu młodemu.Tłumaczenie p. Renata Tumiłowicz. Źródło:http://www.jewishgen.org/yizkor/Zareby/zar048.html (db)