Korycin Koordynatorem miejscowości jest: Barbara Szypulska

Dzień Zaduszny osiemdziesiąt lat temu – trudno pozostać obojętnym wobec daty 2 listopada 1942 roku w kontekście małych miast i miasteczek ówczesnego Okręgu Białystok. Wydarzenia tamtego dnia w historii tych niewielkich wspólnot pozostaną na wieki najbardziej dramatycznymi i przerażającymi.

Przed II wojną światową korycińską społeczność zgodnie tworzyli Polacy – katolicy i Żydzi – wyznawcy judaizmu, ludzie różnych kultur i obyczajów. Nie upamiętnia tego faktu żadna tablica, ani żaden symbol, który zaświadczałby o wspólnej przeszłości chrześcijańskich i żydowskich mieszkańców osady. Jedyną pozostałością po wyznawcach Mojżesza jest oddalony ok. 2 kilometry od miejscowości dawny kirkut, leżące pomiędzy drogą do Krukowszczyzny a Szosą Knyszyńską. Nie prowadzi do niego ani droga, ani nawet dróżka, jedynie zarośnięta śródpolna miedza. Teren cmentarza już od dziesięcioleci przejęły we władanie rosnące w samowolnej beztrosce drzewa i wszelakie chaszcze, skutecznie ukrywają nieliczne pozostałości po granitowych macewach.

Właśnie 80 lat temu, w Dzień Zaduszny, doszło w Korycinie do tragicznych wydarzeń, które na zawsze zmieniły losy osady. Akcja masowej eksterminacji ludności żydowskiej w okręgu białostockim prowadzona pod kryptonimem „akcja Reinhardt”, miała ostatecznie rozwiązać kwestię żydowską na okupowanym terenie. Wystarczył jeden listopadowy dzień, aby za sprawą nazistowskiej machiny śmierci dotychczasowy świat żydowskich mieszkańców Korycina rozpadł się niczym kryształ na dziesiątki drobnych kawałków. Nieopisany dramat około trzystu pięćdziesięciu spędzonych na rynek i czekających na wywózkę kobiet i mężczyzn, dzieci starszych i zupełnie malutkich, dorastających chłopców i młodziutkich dziewcząt, staruszków, którym nie dane było doczekać kresu swojej ziemskiej wędrówki pod korycińskim niebem. Krzyk, lament, rozpacz, przerażenie, strach, a nade wszystko bezsilność wobec przemocy i bestialstwa oprawców. Bezbronni i niewinni ludzie kolbami karabinów zmuszeni do porzucenia swojego bezpiecznego życia i miejsca bliskiego sercu. Brutalnie ponaglani, szturchani i bici wyruszyli w drogę w rozszlochanym tłumie. Pewnie nie wiedzieli, że czeka ich taki tragiczny koniec. Czuli jednak grozę sytuacji i niewyobrażalną trwogę przed nieznanym losem.

Do jesieni 1942 roku lokalne władze niemieckie nie podejmowały większych represji wobec ludności żydowskiej Korycina. Pod koniec 1941 roku utworzyły Judenrat. Wyznawcy judaizmu kupowali spokój hojnie wynagradzając komisarza miejscowej żandarmerii. Chociaż w okolicznych miejscowościach (Janów, Suchowola) utworzono getta, korycińscy Żydzi cieszyli się względną swobodą. Obowiązywał ich nakaz noszenia żydowskiej odznaki i oznaczenia swoich domów literą „J”, mieli też zakaz oddalania się poza obręb miejscowości, a młodzi i w sile wieku byli zmuszani do różnych prac publicznych i szarwarkowych. Pod koniec października 1942 roku żandarmi niemieccy nakazali Żydom „przygotować się do przesiedlenia do obozów pracy na Wschodzie”. Na podróż mogli zabrać ze sobą tylko tyle, ile byli w stanie unieść w rękach. Pod groźbą rozstrzelania mieli stawić się na rynku 2 listopada o godzinie 7 rano. Miejscowy komisarz żandarmerii przygotowując akcję wysiedlenia, wydał rozkaz dostarczenia przez gminę kilkudziesięciu furmanek, które wyznaczonego dnia miały przyjechać z okolicznych miejscowości jeszcze przed świtem.

Żydzi z Korycina zostali wywiezieni do getta w Suchowoli, skąd po dwóch dniach odtransportowano ich do obozu przejściowego w Koełbasinie pod Grodnem. 10 listopada 1942 roku zostali deportowani do obozu śmierci w Treblince. Zagładę przeżyło tylko czterech mężczyzn. Na kilka dni przed planowaną akcją wysiedleńczą opuścili miejscowość i ukrywali się w okolicy, mając wcześniej uzgodnione miejsca schronienia. Byli to:

• Abram Blacher, ok. 35 lat
• Masza Elkon, lat 18
• Chackiej Jasienowski, lat 16
• Samuel Goldberg, lat 24

W jeden jesienny dzień 1942 roku niezwykły małomiasteczkowy świat, konglomerat kultur, religii i narodowości został unicestwiony. Zagłada mieszkańców wyznania mojżeszowego, której dokonali nazistowscy okupanci w latach 1942–43, doprowadziła do całkowitej likwidacji obywateli polskich narodowości żydowskiej zamieszkujących Korycin. Została unicestwiona społeczność zakorzeniona od kilku stuleci w korycińskiej ziemi, zniszczony dorobek wielu pokoleń pracujących na rozwój społeczny, gospodarczy i kulturowy osady.

Nazwiska mieszkańców Korycina, którzy zginęli w obozie przejściowym w Kiełbasinie oraz obozach zagłady w Treblince i Auschwitz:

Brajna Abramowicz (1915 – 1942)

Berl Abramowicz (1921 – 194?)

Dawid Abramowicz 1(918– 1942)

Hersz Abramowicz  (1890 – 194?)

Bejla Abramowicz (1932 – 1942) 

Imię nieznane Abramowicz (1935 – 1942)

Abraham Abramowicz (? – 1943)

Berl Aronowski (1905 – 1942)  

Sara Aronowska (1912 – 1942)  

Berko Aronowski (1908 – 1943)

Pasza Aronowska (1901– 1942) 

Ber Aronowski (1910 – 1942) 

Szejna Aronowska (1936 – 1942)

Nakhum Aronowski (1941 – 1942)

Imię nieznane Blacher (1910 – 1943)

Imię nieznane Blacher (1912 – 1943)

Imię nieznane Blacher (1930 – 1943)

Imię nieznane Blacher (1926 – 1943) 

Lejb Blacher (1907 – 1943)

Josef Blacher (1885 – 1943)

Mosze Boruch (? – 1942) 

Benjamin Brodzański (1901 –1943 )

Imię nieznane Brodzański (1903 – 194?)

Herszel Brodzański (1910 – 1942)

Mina Brodzańska (1912 – 1942)

Neszka Brodzańska (1908 – 1942)

mię nieznane Brodzański (1939 – 1942)  

Szmul Brummer (1911 – 1943)

Szymon Czerniewski (1922 – 1943) 

Szymon Czerniewski (1905 – 1942)

Ester Czerniewska (1905 – 1942)

Abram Dobrzycki (Dobrycki) (1894 – 1943)

Frida Eksztejn (? – 1942) 

Batia Eksztejn (192? – 194?)

Dov Eksztejn (192? – 194?)

Szulamit Eksztejn (192? – 194?)

Fruma Elkon (1895 – 1943)

Zundel Elkon (1895 – 1943)

Berl Elkon (1927 – 1943)

Hersz Frejman (Frajman) (1897 – 1942)

Khawa Frejman (Frajman) (1900 – 1943)

Baruch Frejman (Frajman) (1917 – 1943)

Khanan Frydman (Fridman) (1890 – 1942)

Tzeitl Frydman (1905 – 1942)

Nisan Frydman (1935 – 1942)  

Eli Frydman (1896 – 1943)

Jakub Frydman (Fridman) (1934 – 1942)

Tzirel Frydman (Fridman) (1902 – 1943)

Rachel Frydman (Fridaman) (?-?)

Becalel Frydman (Fridaman) (1912-1942)

Szyfra Frydman (Fridaman) (1919-1942)

Frydman (Fridaman) (1941 – 1942)

Imię nieznane Frydman (Fridaman) (1928 –1942)

Bezali Frydman (Fridaman) (1912 – 1943)

Dwora Goldberg (1895 – 1942)

Tzwia Goldberg (1900 – 1942) 

Gołda Goldberg (1924 – 1942) 

Abraham Goniądzki (1900 – 1942)

Dina Goniądzka (1902 – 1942) 

Szlomo Goniądzki (1880 – 1942)

Malka Goniądzka (1882 – 1942) 

Dawid Goniądzki (1910 – 1942)  

SzmuelGoniądzki (1911 – 1942)  

Lejbusz Goniądzki (1913 – 1942)  

Eli Goniądzki (1920 – 1942)

Imię nieznane Goniądzki (1937 – 1942)

Khanan Goniądzki (1922 – 1942)  

Nachum Janowski  (1898 – 1942)

Imię nieznane Janowska (1900 – 1942)

Jankiel Jasinowski (1900 – 1942)

Henia Jasinowska (1905 – 1942)

Imię nieznane Jasinowski (1938 – 1942)

Daniel Jasinowski urodził (1908 – 1942)

Fruma Jasinowska (1909 – 1942)

Ester Jasinowska (1905 – 1942)

Dwora Jasinowska (1897 – 1942) 

Etel Jasioowska (1916 – 1942)  

Imię nieznane Jasinowska (1940 – 1942)  

Imię nieznane Jasinowski (1940 – 1942)

Lejzer Jasinowski (1903 – 1942)

Imię nieznane Jasinowska (1930 – 1942)

Imię nieznane Jasinowski (1936 – 1942)

Lejbel Kaleka (1902 – 1942)

Chaim Kalenka (1913 – 194?)

Nekha Koczenicka (1907 – 1942)

Ester Koczenicka (1928 – 194?)

Szraga Koczenicki (1933 – 194?)

Chaim Kon (1900 – 1942)

Fruma Kon (1900 – 1942)

Perel Kon (1925 – 1942)

Josel Kon (1920 – 1942)

Szalom Szlomo Koryciński (1895 – 1942) 

Imię nieznane Korycińska (1915 – 1942)

Khanan Koryciński (189? – 1942) 

Tiba Korycińska (1893 – 1943)

Joel Koryciński (1902 – 1942)

Imię nieznane Korycińska (1915 – 1942)

Debora Korycińska (1917 – 1942)

Jechudit Korycińska (1920 – 1942)

Sara Korycińska (1920 – 1942)

Liba Korycińska (1925 – 1942)

Imię nieznane Korycińska (1904 – 1943)

Imię nieznane Koryciński (1936 – 1942)

Chanan Koryciński (1900 – 1943)

Hona Koryciński (1907 – 1942)

Imię nieznane Korycińska (1935 – 1942)

Imię nieznane Korycińska (1937 – 1942)

Imię nieznane Koryciński (1941 – 1942)

Mindl Korycińska (1880  – 1942)

Ryfka Korycińska (1895 – 1942 )

Ester Korycińska (1929 – 1942)

Szabtai Koryciński (1927 – 1942)

Abraham Koryciński (1932 – 1942)

Khanan Koryciński (1891 – 1943)

Fruma Korycińska (1905 – 1942)

Ruben Koryciński (1890 – 1942)

Gutke Korycińska (1911 – 1942)

Zajdel Kruk (189? – 194?)

Lea Kruk (1924 – 1942)

Zajdel Kruk (1900 – 1943)

Szoszana Kruk (1926 – 194?)

Cwi Kruk (1934 – 194?)

Imię nieznane Kruk (1928 – 1942)

Jakub Kruk (1930 – 1942)

Chackiel Mosze Kruk (1880 – 194?)

Henek Kruk (1890 – 194?)  

Chawa Kruk (? – 194?)

Rachel Kruk (1921 – 1942)

Lea Rachel Kruk (1907 – 194?)

Malka Kryńska (1895 – 1942)

Jankiel Kryński (1890 – 1942)

Breina Kulewska (1915 – 1942)

Chana Kulewski (1923 – 1942)

Imię nieznane Kulewska (1936 – 1942)

Imię nieznane Kulewski (1935 – 1942)

Rywka Kulewska (1905 – 1942)

Chaim Kulewski (1905 – 1943)

Hirsz Kulewski (1885 – 1942

Zajdel Lampert (1890 – 1942)  

Itzik Lampert (1926 – 1942) 

Kanoch Lampert (1929 – 1942)

Tuwia Lampert (1924 – 1942)

Rachmiel Łazowski (1923 – 1943)

Chana Lewin (1902 – 1942)  

Hinda Lewin (1926 – 1942)  

Luba Lewin (1928 – 1942)   

Aizik Lewin (1930 – 1942) 

Mosze Lewin (1936 – 1942)

Chaim Lewin (1890 – 1942)  

Zajdel Lewin (1912 – 1942)

Liba Lewin (1916 – 1942)  

Malka Mojzeson (Mojżeson) (1925 – 1943)

Chaim Berko Mojzeson (Mjżeson) (1890 – 1942) 

Herszel Mojzeson (Mojżeson) (1917 – 1941)

Simcha Mojzeson (Mojżeson) (1920 – 1942)

Nachman Perec (1907 – 1942)

Imię nieznane, nazwisko nieznane z domu Blacher (1910 – 1942)

Imię nieznane, nazwisko nieznane z domu Blacher (1890 – 1942)

Mordechaj nazwisko nieznane (1883 – 1942)

Abraham nazwisko nieznane (1902 –1942)

Mindl nazwisko nieznane (ok. 1900 – 1942)  

Zajwel nazwisko nieznane (ok. 1900  –1942) 

Lyba nazwisko nieznane (ok. 1900 – 1942)

Gerszon nazwisko nieznane (1908 – 1942) 

Chaja nazwisko nieznane (ok.1910 – 1942)  

Dziecko Chai i Gerszona (1938 – 1942)

Szmul nazwisko nieznane (ok. 1900 – 1942)

Bunim nazwisko nieznane (ok. 1912 – 1942) 

Jakha nazwisko nieznane (1914 – 1942)

Zeew nazwisko nieznane (1932 – 1942)  

Zalman nazwisko nieznane (1902 – 1942) 

Ester nazwisko nieznane (1912 – 1942)  

Chana nazwisko nieznane (1930 – 1942)

Chana nazwisko nieznane (1913 – 1942)

Ryfka nazwisko nieznane (1916   –1942)

Nachman Perec 1(907 – ?)

Izrael Rudnicki (1915 – 1943)

Nise lSamojło (1911 – 1943)

Hersz Spektor (1902 – 1942)

Jehuda Sroluk (Sruluk) (1905 – 1942)

Imię nieznane Sroluk (Sruluk) (1905 – 1942)  

Imię nieznane Sroluk (Sruluk) (1935 – 1942)

Imię nieznane Sroluk (Sruluk) (1937 – 1942)

Abraham Sroluk (Sruluk) (1907 – 1942)

Mina Sroluk (Sruluk) (1907 – 1942)

Imię nieznane Sroluk (Sruluk) (1937 – 1942)

Ruben Sroluk (Sruluk) (1909 – 1942)

Mosze Sroluk (Sruluk) (1910 – 1942)

Lyba Sroluk (Sruluk) (1916 – 1942)

Hersz Sroluk (Sruluk) (1880 – 1942

Chaja Sroluk (Sruluk) (1885 – 1942)

Rachel Suchowolska  (1870 – 1942)

Lejb Mosze Suchowolski (1895 – 1943)

Szepsel Szaciło (1911 – 1943)

Monia Szuster (1902 – 1943)

Boruch Szuster (1903 – 1943)

Rachel Szuster (1905 – 1942) 

Mejta Szuster (1928 – 1942)

Chaim Szuster (1895 – 1942)

Imię nieznane Szuster (1907 – 1942)  

Herszel Szuster (1917 – 1942)

Bela Treszczańska (1904 – 1942)

Herszel Treszczański (1902 – 1942)

Rachel Treszczańska (1920 – 1942)

Mosze Treszczański (1926 – 1942)   

Fiszel Węgerowski (Wengerowski, Węgrowski) (1917 – 1942)

imię nieznane Węgerowska (Wengerowska, Węgrowska) (1918 – 1942)  

Wiszka Węgerowska  (Wengerowska, Węgrowska) (1880– 194?)

Berl Winokur (1890 – 1942)

Sara Winokur (1895 – 1942)

(BSz)