Suchowola
Pożar synagogi. W archiwach wileńskich zachował się dokument opisujący pożar suchowolskiej synagogi w roku 1776. Jej następczynią była świątynia na zdjęciach poniżej.Oto opis pożaru:
"Tego to miasteczka szkoła żydowska i dwa domy: jeden Arona Józefowicza,
szkolnika, a drugi Szlomy Mordchelowicza, arendarza ozdobą i celem wszystkiej budowli były, w
którego szkole i w tych domach jako budowniejszych i od złodziejstwa warowniejszych wszyscy prawie
mieszczanie tameczni wszelkich swych (jakie mieć mogli) ruchomości zapasów skład i lokatę mieli.
Azali z niedzieli na poniedziałek to jest z dnia 24 na dzień 25 marca roku 1776 około północnej
godziny (w czasie niewymownego wietrznego sztormu) nie wiadomo z jakowych przyczyn od spichlerza
wspomnianego arendarza Szlomy nader wielki pożar wszczęty (bo się wódki w sklepie niewielkim pod
tymże spichlerzem na on czas będącym rozpaliły) tak całe domostwo tegoż Szlomy arendarza ochłonął,
iż ledwo mu samemu z łóżka w bieliźnie salwować życie dozwolił, a czworo dzieci tegoż arendarza
Szlomy tj. dwoje dorodniejszych a dwoje pomniejszych w tymże pożarze na śmierć zgorzało, oraz w oka
mgnieniu tenże pożar szturmem wielkiego wiatru rozniecony na dom wyż wyrażonego Arona szkolnika i na
szkołę żydowską oraz na dom jednego chrześcijanina rozszerzonym zostawszy, te trzy domy, szkołę
żydowską i wszelkie w nich będące różnych Żydów składy, arendarskie nawet rachunki, kartki i
kredytów notacje najmniejszego nie dopuszczając rachunku zabrał i w perzynę obrócił.
Nadto
ciż Żydzi suchowolscy użalali się, że do ich parafii należące miasteczko Sztabin zwane jw. jmp.
Chreptowicza, podkanclerzego WKL, chociaż w głowy żydostwa teraz powiększone jednakże nad lustracją
większej składanki do kahału swojego tj. do Suchowoli dawać nie chce i nie daje, ale też
wybudowawszy sobie szkołę w Sztabinie (kiedy w Suchowoli zgorzała) nabożeństwo w niej Żydzi (do
Suchowoli nie jadąc) odprawują i przez to dochody krobkowe u siebie
zatrzymują."
Tekst i zdjęcia dr Grzegorz Ryżewski (Narodowy Instytut
Dziedzictwa).