Ludzie
Stanisława Centnerszwerowa
1889 Warszawa - 1943 Białystok
Stanisława Centnerszwerowa (Centnerszwer,
Centerszwer) była absolwentką prywatnej szkoły Adolfa Edwarda Hersteina w Warszawie (1904 – 1907),
później zaś uczyła się w Paryżu (1907 –1913) pod kierunkiem H. J. C. Martina i E. Renarda. Tu
prezentowała swoje prace na Salonie Niezależnych w 1911 i 1912 r. oraz na wystawie polskich
artystów – emigrantów w Barcelonie. Wzorem innych artystów tego czasu odbyła artystyczne podróże po
Francji, Włoszech i Jugosławii, ich plonem stały się pejzaże i szkice architektoniczne, znane z
późniejszych wystaw. Interesował ją portret psychologiczny, pejzaż i martwa natura. Po powrocie do
Warszawy (zapewne w 1912 r.) Stanisława Centnerszwerowa stała się jedną z ważnych postaci
polskiej sztuki nowoczesnej. Od następnego roku regularnie brała udział w wystawach organizowanych
przez Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych
[1]. Pierwszą wystawę indywidualną przedstawiła w 1924 r. w
Warszawie, dziesięć lat później uczestniczyła w wystawie polskich artystek w Paryżu, kilkakrotnie
prezentowała swe prace na indywidualnych wystawach w warszawskim Salonie Czesława Garlińskiego. W
1937 r. wraz z Izraelem Tykocińskim, Romanem Rozentalem, Władysławem Weintraubem,
Maksymilianem Feuerringiem, Józefem Śliwniakiem i Henrykiem Rabinowiczem wzięła udział w wystawie
Grupy Siedmiu w salach Instytutu Judaistycznego w Warszawie. W styczniu 1938 r. na
dorocznym Salonie Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych zaprezentowała Autoportret, ukazujący ją w popiersiu,ze szczupłą twarzą,
dużych ciemnych oczach i łagodnym uśmiechu wąskich ust. Była subtelną kolorystką, silnie
zainspirowaną francuskim impresjonizmem i twórczością Vincenta van Gogha, którego ceniła szczególnie
wysoko. Jej obrazy
charakteryzuje elegancja konturu i czyste żywe barwy. W 1939 r. Stanisława Centnerszwerowa wraz
z mężem Maksymilianem i córką Elżbietą znalazła się w okupowanym przez Związek Radziecki
Białymstoku. Złożyła podanie
o przyjęcie do Związku Artystów Zachodniej Białorusi, lecz nie została przyjęta. Cudem zachowały się dowody artystycznej aktywności Stanisławy
Centnerszwerowej z czasów, gdy mieszkała w Białymstoku: bratanek malarki Stefan Reicher przekazał
wiadomość, że nieznana bliżej dr B. Czajkowska miała przekazać trzy obrazy artystki do zbiorów
Żydowskiego Instytutu Historycznego. w tej kolekcji znajdują się trzy obrazy Stanisławy Centnerszwerowej z 1941 r., a więc z
ostatniego etapu jej twórczości, przekazane w 1950 r. przez dr Bertę Szayjkowską z
Białegostoku: Portret córki Elżbiety, Portret starego mężczyzny z papierosem i Portret starej kobiety.
Jej mąż Maksymilian Centnerszwer był znanym muzykiem, kompozytorem, nauczycielem i krytykiem muzycznym.
Wraz z całą rodziną w 1943 roku zginęła w białostockim gettcie.
Jej mąż Maksymilian Centnerszwer był znanym muzykiem, kompozytorem, nauczycielem i krytykiem muzycznym.
Wraz z całą rodziną w 1943 roku zginęła w białostockim gettcie.
Za: J. Tomalska, Żydowskie artystki
Białegostoku
https://independent.academia.edu/JoannaTomalska
[1] J.Sandel, Centnerszwerowa Stanisława [w:] Słownik artystów polskich i w Polsce działających, red. zespół t. I, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1971, s. 298 -299.
StanisławaCentnerszwerowa, Portret córki Elżbiety, pł. ol., 89 x 64,5, 1941r.
własność Żydowski Instytut Historyczny
StanisławaCentnerszwerowa, Portret staruszki , pł. ol., 91,5 x 72,5, 1941 r.
własność ŻydowskiInstytut Historyczny
StanisławaCentnerszwerowa, Mężczyzna z papierosem, pł. ol., 91 x 73, 1941 r.
własność ŻydowskiInstytut Historyczny
WiT
Białystok. 1941
2018-10-25 14:17:23
2019-02-12 14:02:01
ur. 16.02.1898 w Białymstoku, zm. 10.12.1978 w Hajfie
2018-02-09 12:16:28
1924 - 1941
2023-12-29 08:36:13