Miejsca

Zarząd Miejski w Białymstoku 27 czerwca 1913 r. wydał Mowszy Józefowi Kapłanowi, przy okazji jego starań o kolejny kredyt, specjalne zaświadczenie, w którym stwierdzono, że własność przy ul. Polnej składała się z: murowanego trzypiętrowego domu, dwupiętrowego drewnianego domu z poddaszem (oba zbudowane w latach 1895-1897), drewnianego parterowego domu, czterech drewnianych chlewów oraz murowanej trzypiętrowej fabryki. O fundamentach tejże fabryki mowa we wcześniejszych dokumentach z kwietnia 1913 r., co poświadcza, że była ona w tym czasie dopiero wznoszona.
Dokument z czerwca 1913 r. ma kluczowe znaczenie. Dzięki niemu możemy precyzyjnie ustalić datę wybudowania domniemanego magazynu wojskowego przy obecnej alei Piłsudskiego 11/1 na 1913 r.

Gdyby ktoś miał jednak wątpliwości w przyjęciu tej datacji, warto do argumentacji dorzucić specyficzną architekturę gmachu. Wzniesiono go przy użyciu wyłącznie żółtej cegły, przez co nawiązuje do innych przykładów białostockiej zabudowy fabrycznej, pochodzącej z tego samego okresu (np. obiekty z fabryki Zilberblatów przy ul. Włókienniczej). Nie koniec na tym. Znajdujące się we wnętrzu gmachu żeliwne filary podtrzymujące stropy zostały wyprodukowane w odlewni prowadzonej przez spółkę Josela Mazura i Judela Szkurnika, której tabliczki znamionowe zachowały się na filarach do dziś. Firmę z siedzibą przy ul. Kaflowej (dziś ul. Grunwaldzka) założono dopiero w 1906 r.

Za Wiesław Wróbel https://poranny.pl/czy-to-na-pewno-byl-carski-magazyn-wojskowy/ar/4915717
opr. WiT