Ludzie
Mischa Spoliansky, a właściwie Michaił
Szpoliański, urodził się 28 grudnia 1898 r. w Białymstoku, jako syn Polki pochodzącej z Warszawy
Barbary, oraz rosyjskiego śpiewaka operowego pochodzenia żydowskiego Pavlova, którego kariera
związała się z Białymstokiem gdzie śpiewał jako baryton w Operze Leśnej oraz w synagodze jako
kantor.
Na początku XX wieku w carskim Białymstoku zintensyfikowały się nastroje antysemickie i odbyły pierwsze pogromy, co doprowadziło w 1905 r. do przeprowadzki całej rodziny Szpoliańskich do bezpieczniejszej Warszawy, potem do Kalisza, a następnie do Wiednia.
Misza jeszcze w Polsce wcześnie rozpoczął naukę gry na pianinie, skrzypcach oraz wiolonczeli i kontynuował ją później w Dreźnie u profesora Marka Guensberga. W wieku 10 lat Misza miał swój pierwszy publiczny występ. Niedługo potem, po śmierci ojca, Misza gościł w Królewcu u krewnych. W 1914 r. ze względu na wojnę znalazł schronienie w bezpieczniejszym Berlinie, gdzie jego brat pracował jako wiolonczelista.
Misza pracował w Berlinie jako pianista w kawiarniach
oraz w rosyjskim emigracyjnym kabarecie i nadal kontynuował naukę w Konserwatorium Sterna. Rozpoczął
komponowanie własnych utworów oraz muzyki do przedstawień teatralnych i kabaretowych oraz
akompaniował występom takich gwiazd estrady jak Gussy Holl, Paul O’Montis, Rosa Valetti czy Trude
Hesterberg.
W 1920 r. pod pseudonimem „Arno Billing” napisał muzykę do pierwszego hymnu
homoseksualistów „Das LilaLied” („Lawendowa piosenka”), który był dedykowany Magnusowi Hirschfeldowi
– adwokatowi niemieckich mniejszości seksualnych okresu międzywojennego.
Inną śmiałą kompozycją była piosenka „Morphine” („Morfina”) napisana dla biseksualnej erotycznej tancerki Anity Berber – uzależnionej od alkoholu, kokainy i seksu, która śpiewała tą piosenkę na scenie berlińskiego kabaretu „Weisse Maus” nago.
W 1922 r. Misza ożenił się z tancerką Elsbeth Reinwald, z którą szczęśliwie przeżył 62 lata aż do śmierci, a ich małżeństwo przyniosło na świat 3 córki.
W 1925 r. w napisanej przez Miszy rewii „Es Liegt In
Luft” debiutowała Marlena Dietrich, która rok później po kolejnej roli w jego następnej sztuce „Zwei
Krawaten” została dostrzeżona i rozpoczęła swoją błyskotliwą karierę.
Po dojściu Hitlera do
władzy w 1933 r. Misza, tak jak wszyscy inni żydowscy artyści w Niemczech, stracił prawo do
zajmowania się sztuką, i został zmuszony do kolejnej emigracji, tym razem do Londynu, gdzie
rozpoczął drugi etap swojej kariery jako kompozytor filmowy, tworząc muzykę do filmów Zoltana Kordy
czy Alfreda Hitchcocka, dla którego napisał m.in. piosenkę „Love is Lyrical” do filmu „Trema”
(1950). W sumie napisał muzykę do prawie 30 filmów i rewii, a jego piosenki zostały wykorzystane w
kolejnych kilkunastu filmach i przedstawieniach.
Utwory Miszy Szpoliańskiego od samego początku cieszyły się wielką popularnością, i do dzisiaj
są grane na scenach całego świata.
W 2011 roku brytyjska aktorka i śpiewaczka operowa Melinda
Hughes nagrała płytę "Smoke And Noise" z piosenkami Miszy Szpoliańskiego.
Misza Szpoliański zmarł 28 czerwca 1985 w Londynie.
Posłuchaj muzyki Miszy Szpoliańskiego.
Zobacz więcej informacji na oficjalnej stronie internetowej poświęconej artyście.
Mały Misza z ojcem (po lewej)
i wujkiem w
Białymstoku
Napisane rewie (wybrane):
- 1928 Es liegt in der Luft
- 1929 Zwei Krawatten
- 1930 Wie werde ich reich und glücklich?
- 1931 Alles Schwindel
- 1932 Rufen Sie Herrn Plim
- 1932 Das Haus dazwischen
- 1933 100 Meter Glück
Utwory muzyczne w filmach (wybrane):
- 1935 Sanders of the River
- 1935 The Ghost Goes West
- 1936 The Man Who Could Work Miracles
- 1936 Forget Me Not
- 1937 King Solomon`s Mines
- 1944 Don`t Take It to Heart
- 1948 The Idol of Paris
- 1953 Trouble in Store
- 1957 Katharina Knie
- 1957 Saint Joan
- 1958 The Whole Truth
- 1959 North West Frontier
- 1965 The Battle of the Villa Fiorita
- 1969 The Best House in London
- 1973 Hitler: The Last Ten Days
Wybrana filmografia:
- 1931
No
More Love
- 1931 Calais-Dover
- 1932 The Song of
Night
- 1932 Das Lied einer Nacht
- 1932
The Lucky
Number
- 1934 Love at Second Sight
- 1937 Paradise for
Two
- 1941 Jeannie
- 1948 This Was a
Woman
- 1948 Under the Frozen Falls
- 1949 Golden Arrow
- 1950 Into the Blue
- 1953 Trouble in
Store
- 1957 Saint Joan
- 1958 The Whole Truth
- 1959 North West Frontier
- 1965 The Battle of the Villa Fiorita
- 1969 The
Best House in London
- 1973 Hitler: The Last Ten Days
Kompletny spis kompozycji w porządku alfabetycznym: