uzupełnij jewishbialystok@gmail.com 
Marek Chmielewski, sołtys wsi Orla, radny Rady Gminy Orla, lider dialogu, przywraca pamięć o orlańskich Żydach. We współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Orli oraz lokalnymi organizacjami NGO podejmuje szereg działań, mających na celu upamiętnienie żydowskich mieszkańców gminy. Historią żydowskich mieszkańców swojej wsi zainteresował się kilkadziesiąt lat temu. Kilkanaście lat temu wspólnie z kolegą, ówczesnym dyrektorem orlańskiej szkoły podstawowej zorganizował wystawę starych rodzinnych zdjęć orlańskiej społeczności oraz wydał swoisty album swojej miejscowości pn. “Orla – historia zapisana obrazem”. Aby tego dokonać, chodził od domu do domu i oprócz zdjęć otrzymywał od najstarszych mieszkańców historie – świadectwa pamięci o żydowskich sąsiadach. To zapoczątkowało kolejne akcje, takie jak: tłumaczenie z jidysz na polski odnalezionych na terenie getta białostockiego pamiętników ostatniego rabina Orli, nawiązanie kontaktów z potomkami żydowskich mieszkańców Orli, zdobycie środków na zakupu fotokopii całej kolekcji zdjęć obrazującej życie społeczności żydowskiej w przedwojennej Orli czy odzyskiwanie macew z cmentarza. Dzięki uporowi i zaangażowaniu Marka Chmielewskiego co roku w Orli w rocznicę wywiezienia orlańskich Żydów do Treblinki, organizowane są Dni Pamięci. Projekty i wydarzenia związane z dziedzictwem żydowskim są częścią działań gminy i podległych jej instytucji. Marek Chmielewski pozostaje jednak ich aktywnym organizatorem i inicjatorem tych działań. Ufundował pomnik pamięci dla byłych mieszkańców Orli, który ustawił wraz z przyjaciółmi na cmentarzu żydowskim. Przez szereg lat podczas organizowanego przez Kółko Rolnicze w Orli Orlańskiego Tygla Kulturowego organizował Dzień Kultury Żydowskiej, w ramach którego odbywały się koncerty , pokazy i wernisaże. Szczególnym miejscem działań Marka Chmielewskiego jest przepiękna synagoga w Orli, stanowiąca obecnie miejsce działań na rzecz pamięci i dialogu: to tutaj odbywają się uroczystości, koncerty, wydarzenia kulturalne, wystawy, konferencje, projekcje współczesnych filmów izraelskich, a przede wszystkim codzienne rozmowy z mieszkańcami Orli. We wrześniu 2021 roku została zorganizowana konferencja "Co dalej z orlańską synagogą?". W założeniu przestrzeń ta, oprócz pełnienia roli zabytku, ma być miejscem upamiętnienia społeczności żydowskiej, a także instytucją kultury dla mieszkańców. Źródło:https://polin.pl/pl/aktualnosci/2021/11/12/nominowani-do-nagrody-polin-2021-marek-chmielewski-0
