Kuźnica
Kuźnica - Jews
XVI c
Przykahałek kuźnicki, podporządkowany gminie
w Grodnie, istniał w Kuźnicy od 1632 r. Sugeruje to istnienie w Kuźnicy już wówczas bóżnicy, łaźni i
cmentarza żydowskiego i oczywiście większej liczby mieszkających tu starozakonnych. Żydzi pojawiali
się w miasteczku już w XVI wieku. Pierwsza wzmianka o nich pochodzi (tak jak i o Krynkach) z roku
1577, kiedy to Hoszka Chaimowicz, Jakub Fululowicz i Nowach Nahimowicz otrzymali przywilej Zygmunta
Augusta przedłużający o kolejne trzy lata arendę browarów i słodowni w miastach Nowym Dworze,
Krynkach, Kuźnicy i w Odelsku. W większej jednak liczbie osiedli oni w miasteczku w wieku następnym.
Inwentarz miasta z 1679/1680 r. wymieniał kilkanaście zamieszkałych przez nich placów. Najwięcej
przy Rynku i ul. Knyszyńskiej. Dokładniejsze dane dotyczące liczby zamieszkujących Kuźnicę Żydów
posiadamy jednakże dopiero z 2. poł. XVIII wieku. W l. 1761-63 Żydzi kuźniccy płacili na ręce
pisarza kahału grodzieńskiego 260 tynfów pogłównego. W 1764 r. wpłacano z tego tytułu 240 tynfów. W
1765 r. w przykahałku kuźnickim odnotowano 434 głów żydowskich. Oczywiście nie wszyscy z nich
mieszkali w mieście. Duża część Żydów utrzymywała się z arendy karczem w okolicznych wsiach, gdzie
też mieszkała. Dokładniejsze dane dotyczące liczby Żydów w miasteczku pochodzą z 1775 r., kiedy to
odnotowano w Kuźnicy 35 dymów żydowskich. Stosunek Żydów do chrześcijan wynosił w miasteczku w
przybliżeniu jak 4 : 6. Domy żydowskie skupiały się przy Rynku i w południowej części miasta
zwłaszcza przy ul. Knyszyńskiej. Według inwentarza z 1786 r. na 10 placów przy Rynku aż 7 stanowiło
własność żydowską. Pozostałe place rynkowe zajmował kabak skarbowy i pocztamajster kuźnicki.
Własnością Żydów było też 34 place uliczne, w tym 13 zabudowanych. Inwentarz wymienia 257
chrześcijan i 132 Żydów mieszkających w Kuźnicy
W latach 80. XIX wieku było tu 191 domów, 1083 mieszkańców w tym 438 Żydów, którzy posiadali 3 domy modlitwy. W 1921 roku Kuźnica miała 189 domów, w których mieszkało 1075 osób w tym 450 Żydów. Co ciekawe tylko 24 z nich deklarowało narodowość żydowską a reszta polską.
W latach 80. XIX wieku było tu 191 domów, 1083 mieszkańców w tym 438 Żydów, którzy posiadali 3 domy modlitwy. W 1921 roku Kuźnica miała 189 domów, w których mieszkało 1075 osób w tym 450 Żydów. Co ciekawe tylko 24 z nich deklarowało narodowość żydowską a reszta polską.
Inaczej jest w
Kuźnicy, gdzie odnaleźliśmy jedną macewę, cmentarz jest ogrodzony metalowym płotem, na środku stoi
kamień, na którym jeszcze niedawno widniała tablica informacyjna, która komuś przeszkadzała. Z tyłu
kamienia jakiś bałwan namalował swastykę. Wstyd!!!. W poniedziałek zawiadomimy gminę, żeby ją
zlikwidowali. Sami sobie wystawiamy świadectwo.
Źródło: tekst i zdjęcia dr Grzegorz Ryżewski FB. (db)
2018-11-11 14:49:14