Ludzie

Zaks (Saks) Icchak (1887 Radomsko –1942 Treblinka) – pedagog, kompozytor, wokalista, dyrygent.

Jego ojciec, Szlomo, był kantorem w Radomsku; kierował początkowym wykształceniem muzycznym syna.

Icchak Zaks pracował jako nauczyciel muzyki w żydowskim gimnazjum im. L. Weintrauba. Przed I wojną światową założył w Radomsku sekcję muzyczną przy tamtejszej organizacji młodzieżowej „Kultura”; utworzył chór, organizował imprezy muzyczne. Pod koniec wojny, z jego inicjatywy, „Kultura” odkupiła instrumenty muzyczne od opuszczających miasto żołnierzy austriackich, co umożliwiło mu założenie orkiestry. Po zakończeniu działań wojennych zamieszkał w Częstochowie. Został dyrygentem chóru wielkiej synagogi gminnej, pracował jako nauczyciel muzyki w miejscowym gimnazjum. Studiował na kierunku pedagogicznym w warszawskim konserwatorium. Utworzony przez niego w Częstochowie chór liczył 120 osób; występował z towarzyszeniem60-osobowej orkiestry. Po przeniesieniu się do Łodzi Zaks kierował i dyrygował łódzkim chórem „Hazomir”, działającym przy Żydowskim Towarzystwie Muzyczno-Literackim. Pomimo kryzysu w 1932,związanego z odejściem części śpiewaków do utworzonego przez I. Fajwyszysa chóru „Szir” (hebr., Pieśń), Zaksowi udało się utrzymać wysoki poziom zespołu. Pod jego dyrekcją w 1939 wystawił on operę Traviata Giuseppe Verdiego, z tekstem w przekładzie na język jidysz. Jako kompozytor, Zaks opracowywał dla chóru żydowskie pieśni ludowe i artystyczne.

W pierwszych dniach II wojny światowej ewakuował się do Białegostoku. Po zajęciu miasta przez Rosjan kierował chórem fabrycznym oraz współkierował miejską rozgłośnią radiową.

Po pewnym czasie powrócił do Warszawy,gdzie w getcie znajdowała się jego rodzina. Wkrótce stworzył tu i prowadził chór (także międzyszkolny chór dziecięcy).

Zginął w obozie zagłady w Treblince.